جلوگیری از ریزش مو – راهکار مهم در مورد درمان ریزش مو
ریزش مو یکی از مشکلاتی است که هم آقایان و هم خانم‌ها را سنین مختلف آزار می‌دهد. این ریزش مو میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی ناشی از مشکلات قابل درمان هستند و برخی برای برخی هم هنوز درمان موثری یافت نشده است. امروز می‌خواهیم در مورد راه‌ها و روش‌های جلوگیری از ریزش مو و پیشنهادی در مورد درمان ریزش مو داشته باشیم صحبت کنیم.
علائم ریزش مو
همه‌ی ما در هر شبانه روز به طور متوسط ۵۰ تا ۱۰۰ تار از موهای سرمان را از دست می‌دهیم. موهای ریخته شده در حالت عادی با تارهای موی جدید جایگزین شده و تراکم مو ثابت می‌ماند. در صورتی که تعادل بین رشد و ریزش مو به هم بخورد، یعنی ریزش موها بیشتر شود یا رشد موها توقف یابد، به طور کلی گفته می‌شود که فرد دچار ریزش مو شده است. پس موی همه ما می‌ریزد ولی ریزش مو به شرایطی اطلاق می‌شود که تراکم موها کاهش یابد.
بیشتر اوقات ریزش مو به صورت تدریجی اتفاق می‌افتد و تا زمانی که تراکم موهای سر تا حد قابل توجهی کم نشود، متوجه آن نمی‌شویم. در جلوگیری از ریزش مو (و تقریباً تمام مشکلات سلامتی) زمان شروع درمان اهمیت زیادی دارد. یعنی هرچه زودتر برای درمان ریزش موی خود اقدام کنید، احتمال موثر بودن درمان بیشتر می‌شود.
شایعترین نشانه‌ها و علائمی ریزش مو عبارتند از:
- کنده شدن راحت موها به هنگام کشیدنشان
- تجمع مقدار زیادی مو در موگیر چاه بعد از استحمام
- جدا شدن مقدار زیادی مو هنگام بستن یا شانه کردن موها
- ریختن تعداد زیادی مو بر روی بالشت بعد از خواب شبانه
در این شرایط مراجعه به پزشک جهت بررسی‌های بیشتر لازم است. چون گاهی ریزش مو نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای است.
چرا جلوگیری از ریزش مو مهم است؟
اول از همه باید بدانید که ریزش مو پدیده‌ی شایعی است و در هر سنی، از نوزادی تا سالمندی ممکن است اتفاق بیفتد. بر خلاف تصور بسیاری از افراد، ریزش مو فقط در آقایان اتفاق نمی‌افتد و خانم‌ها نیز از این مشکل در امان نیستند.
اهمیت جلوگیری از ریزش مو را می‌توان از دو جنبه بررسی کرد:
- جنبه‌ی زیبایی
در برخی از کشورها، موی سر به عنوان تاج جوانی شناخته می‌شود. موهای پرپشت علاوه بر اینکه نشانه‌ای جوانی و شادابی است، باعث دوچندان شدن زیبایی شما می‌شود. در صورتی که هر مشکلی برای مو به وجود بیاید، مثلا اگر ریزش مو اتفاق بیفتد، زیبای ظاهری بسیاری از افراد هم افت می‌کند.
- جنبه‌ی روحی روانی
به دنبال ریزش مو و تاثیر این مسئله بر زیبایی ظاهری، فردی ممکن است به دلیل خجالت یا ناراحتی از وضع ظاهری خود، از حضور در بسیاری از موقعیت‌های شغلی، تحصیلی، تفریحی یا اجتماعی اجتناب کند. این موضوع در سنین پایین و در جوانان، دارای اهمیت ویژه‌ای است. چرا که این گروه سنی پذیرش کمتری برای این موضوع و اعتماد به نفس آسیب‌پذیرتری دارند. مثلا یک کودک دبستانی که دچار ریزش مو شده باشد، ممکن است تا زمان برطرف شدن این موضوع به مدرسه نرود.
البته ناگفته نماند که برخی با سر طاس شبیه هنرپیشه‌های هالیوودی می‌شوند. آن‌ها از این قاعده مستثنا هستند. ولی بیشتر ما با از دست دادن موهای سر، احساس ناخوشایندی نسبت به ظاهرمان پیدا کرده و اعتماد به نفسمان کاهش می‌یابد. پس جلوگیری از ریزش مو بسیار مهم است.
جلوگیری از ریزش مو با تغذیه‌ی مناسب
وضعیت سلامت موهای یک فرد تا حدودی وضع تغذیه‌ی او را منعکس می‌کند. یعنی تغذیه مطلوب بر جنس، میزان ریزش، حالت و مقاومت موهای شما موثر است. برای جلوگیری از ریزش مو و حفظ سلامت آن، باید مقادیر کافی از پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی در رژیم غذایی وجود داشته باشد.
رژیم‌های غذایی
اگر می‌خواهید رژیم لاغری بگیرید، حتماً با متخصص تغذیه در مورد مواد غذایی ضروری یا مکملهای غذایی مورد نیاز برای تامین ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها مشورت کنید. از رژیم‌های غذایی غیر اصولی دوری کنید؛ چرا که می‌توانند نتایج فاجعه‌باری برای سلامت عمومی شما داشته باشند.
در رژیم‌های غذایی علاوه بر مواد مغذی، میزان کالری مصرفی هم مهم است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کاهش ناگهانی و افراطی کالری مصرفی روزانه باعث ریزش مو می‌شوند. البته ریزش موی ناشی از رژیم‌های غیراصولی بعد از بازگشت به یک برنامه‌ی غذایی سالم، درمان شده و رشد موها از سر گرفته می‌شود. ولی یادتان باشد که رشد موها بسیار آهسته است و شاید یک سال طول بکشد که دوباره سری پرمو داشته باشید.
اگر قصد دارید که رژیم گیاهخواری را امتحان کنید، با متخصصان تغذیه در مورد مکمل های مورد نیاز مشورت کنید تا اقدامات لازم برای جلوگیری از ریزش مو را یاد بگیرید. چرا که برخی از مواد مورد نیاز برای سلامت مو فقط در منابع حیوانی وجود دارند. به طور مثال بیشتر کسانی که رژیم‌های گیاهخواری پیروی می‌کنند، با کمبود ویتامین D مواجه هستند.
مواد مغذی مهم برای مو
تارهای مو از جنس پروتئین هستند؛ بنابراین کمبود پروتئین در رژیم غذایی باعث ایجاد مشکلاتی در روند ساخت مو می‌شود. مصرف مقادیر کافی پروتئین برای جلوگیری از ریزش مو اهمیت ویژه‌ای دارد. ماهی، مرغ و گوشت قرمز، تخم مرغ و حبوبات مهمترین منابع پروتئین در رژیم غذایی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند.
وجود کلسیم و منیزیم به مقدار مناسب در رژیم غذایی برای سلامت مو مهم است. بنابراین مصرف روزانه‌ی لبنیات را در برنامه‌ی غذایی خود داشته باشید.
کمبود آهن علاوه بر ایجاد کم‌خونی و خستگی، میتواند موجب ریزش مو نیز بشود. مصرف مقادیر کافی آهن برای خانم‌های در سن قاعدگی اهمیت ویژه‌ای دارد. در صورتی که مقادیر آهن رژیم غذایی کافی نباشد، مصرف مکملهای آهن توصیه می‌شود.
کمبود برخی ویتامین‌ها میتواند خود را به صورت ریزش مو نمایان سازد. ویتامین های گروه ب، به خصوص بیوتین، در سلامت موها و جلوگیری از ریزش مو نقش مهمی دارند. به طوری که در ترکیب بسیاری از مواد آرایشی بهداشتی که برای مو ساخته می‌شود، ویتامین ب۶ و بیوتین وجود دارد. منابع غذایی غنی از بیوتین شامل جگر، جوانه‌ی گندم و تخم مرغ و منابع غنی از نظر ویتامین ب۶ شامل جگر، ماهی، جوانه‌ی گندم و زرده‌ی تخم مرغ است.
در برخی از رژیم‌های غیراصولی، مصرف روغن به طور کلی ترک می‌شود. این در حالی است که مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ و امگا ۶ در حفظ سلامت موها اثرگذار است. اسیدهای چرب امگا ۳ در روغن سویا، روغن کانولا و روغن ماهی و اسید چرب امگا ۶ در روغن ذرت، روغن آفتابگردان و روغن کانولا به مقادیر زیاد وجود دارد. مصرف به‌اندازه‌ی این روغن‌ها را در نظر داشته باشید.
مطالعات مختلفی نقش مثبت آنتی‌اکسیدان‌ها بر استحکام تارهای مو را نشان داده‌اند. این مواد با اثر بر فولیکولهای مو، استحکام تارهای موی تازه ساخته شده را افزایش می‌دهند. آنتی‌اکسیدان‌های معروف شامل ویتامین E، ویتامین C و عنصر سلنیم هستند. این مواد به مقادیر فراوانی در میوه‌جات و سبزیجات وجود دارند.
جلوگیری از ریزش مو با کاهش استرس
یکی از محل‌های نمایانگر استرس، موهای شما هستند. اگر در زندگی خود حجم زیادی از استرس را تجربه می‌کنید، بدانید که سلامت موهای شما در خطر است. در این شرایط شکنندگی موهای شما افزایش خواهد یافت، تارهای موی شما نازک خواهد شد و فعالیت فولیکولهای مو برای ساخت تارهای موی جدید دچار اختلالاتی خواهد شد. پس مدیریت استرس در جلوگیری از ریزش مو نقش مهمی دارد. برای کاهش استرس‌های خود می‌توانید از دوستان، خانواده، مشاوران روانشناس یا کلاس‌های آموزشی مدیریت استرس استفاده کنید.
یکی از بیماریهای روانپزشکی که میتواند باعث ریزش موها شود، تریکوتیلومانیا یا اختلال وسواسی موکنی است. در این بیماری فرد به طور غیرارادی اقدام به کندن موهای سر و صورت خود می‌کند. استرس یکی از مهمترین عوامل تشدید و حتی ایجاد این بیماری است.
با موهای خود به لطافت برخورد کنید
گاهی ریزش مو در اثر آسیب دیدن پیاز مو یا فولیکول مو است، گاهی هم ساقه‌ی مو آسیب دیده باعث کنده شدن تار مو از پوست سر می‌شود. در حالت اول که در آلوپسی آندروژنی شاهدش هستیم، طاسی دائمی ایجاد می‌شود. در حالت دوم طاسی موقف بوده و دوباره موها رشد می‌کنند.
برای جلوگیری از ریزش مو مهم است که علاوه بر مراقبت از ارگان‌های موساز، مراقب خود تار مو هم باشید. ساقه یا شفت مو بخشی از تار مو است که با چشم مشاهده می‌شود، پیاز و فولیکول مو هم ارگان‌های کوچکی هستند که درون پوست قرار دارند و مو می‌سازند.
مواردی که می‌توانند باعث آسیب دیدن ساقه‌ی مو و ریزش مو شوند؛ عبارت‌اند از:
- ریزش موی کششی به علت سفت بستن، بافتن یا کشیده شدن موها
- آسیب حرارتی ناشی از سشوار، اتو مو، ابزار حرارتی فر کردن و …
- استفاده‌ی بیش از حد از رنگ‌های مو، ژل‌های حالت دهنده، تافت، صاف کننده‌های و لخت کننده‌های مو
- استفاده از لوازم آرایشی بهداشتی کم کیفیت
توصیه و هشدارهای زیر را جدی بگیرید :
- توصیه: شانه کردن روزانه را فراموش نکنید
اگر هر روز موهای خود را با لطافت شانه کنید، این کار موجب افزایش خون‌رسانی به فولیکولهای مو می‌شود. فولیکولهای مو وظیفه‌ی ساخت و نگهداری تارهای مو را دارند. بنابراین با شانه کردن روزانه، سلامت موهای خود را حفظ خواهید کرد.
- توصیه: استفاده از شامپوی مناسب
همانطور که کمی بالاتر گفتیم، گاهی ریزش مو به دلیل آسیب دیدن ساقه‌ی مو است. یعنی فرد از نظر تولید مو مشکلی ندارد ولی به دلیل مراقبت ضعیف از موهای سر، دچار ریزش مو شده است. در این حالات برای جلوگیری از ریزش مو استفاده از شامپوی مناسب توصیه می‌شود. مثلاً اگر موهای خشک و وزی دارید، باید از شامپوهای نرم کننده استفاده کنید تا موهایتان بیش از حد خشک و شکننده نشوند. همچنین سعی کنید از شامپوهای باکیفیت و برندهای معتبر استفاده کنید.
- توصیه: بگذارید خودش خشک شود!
موهای خیس، در آسیب‌پذیرترین شکل خود قرار دارند. به همین دلیل بسیاری از متخصصان پوست و مو توصیه می‌کنند که اجازه دهیم موها به طور طبیعی خشک شوند و از سشوار یا دیگر وسایل استفاده نکنیم. اگر از سشوار استفاده می‌کنید، مراقب باشید که تا حد امکان، حرارت کمی به موها وارد شود. آسیب حرارتی یکی از شایعترین علل آسیب دیدن ساقه‌ی مو و طاسی‌های موقت است.
- هشدار: آسیب‌های کششی همیشه موقت نیستند
ریزش موی کششی (Traction alopecia) از جمله علل ریزش مو در خانم‌ها و آقایانی است که موهای خود را سفت می‌بندند یا می‌بافتند. این شکل ریزش مو بیشتر در خانم‌های مشاهده می‌شود که دم اسبی‌های سفتی در بالای سر می‌بندند یا موهای خود را به سبک بافت آفریقایی می‌بافند.
در این حالات فشار زیادی به ساقه‌ی مو وارد شده و موها از سر جدا می‌شوند. گاهی این کشش به حدی شدید است که موجب زخم شدن پوست سر و تشکیل اسکار می‌شود که میتواند به طاسی دائمی منجر شود. پس برای جلوگیری از ریزش مو از این دست مدل‌های مو (حداقل برای طولانی مدت) پرهیز کنید.
از حوله و کلاه شخصی خود استفاده کنید
همان طور که می‌دانید، موها به دلیل تماس زیاد با محیط اطراف، یکی از آسیب‌پذیرترین اعضای بدن ما هستند. یکی از این آسیب‌ها، مواجهه با عفونت‌های مختلف است. پس رعایت بهداشت شخصی برای جلوگیری از ریزش مو مهم است.
شایعترین عفونتی که موها را درگیر می‌کند، عفونت‌های قارچی است که در علم پزشکی به آن “تینه‌آ کاپیتیس” ( Tinea Capitis ) گفته می‌شود. عامل این بیماری، گروهی از قارچ‌ها به نام درماتوفیت‌ها هستند. محیط مساعد برای رشد این قارچ‌ها، محیط‌های گرم و مرطوب است. این بیماری به شدت مسری است و می تواند به راحتی از یک شخص به شخص دیگری منتقل شود.
استفاده از حوله، کلاه، بالشت و شانه‌ی آلوده به این قارچ‌ها از راه‌های ابتلا به این بیماری است. شایعترین علامت ابتلا به عفونت قارچی هم ریزش مو است که معمولا در مناطق مختلف به شکل دایره‌های مشخص یا سکه‌ای دیده می‌شوند. ناحیه‌ی دچار ریزش مو میتواند دردناک باشد. تب خفیف و بزرگ شدن غدد لنفاوی سر و صورت از دیگر علائم این بیماری است.
تشخیص این بیماری عمدتا بالینی و به کمک معاینه است. گاهی نمونه برداری از پوست سر برای انجام آزمایش قارچ شناسی نیاز است. درمان این عفونت با داروهای ضد قارچ مثل گریزئوفولوین، تربینافین یا فلوکونازول به مدت ۴ تا ۶ هفته است. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، سعی کنید از کلاه، شانه، حوله و بالشت شخصی خود استفاده کنید.
لیست داروهای خود را بررسی کنید
ریزش مو میتواند یک عارضه‌ی دارویی باشد. داروهای ضد سرطان یا همان داروهای شیمی درمانی از معروفترین داروهایی هستند که باعث ریزش مو می‌شوند. این داروها سلول‌های سریع‌التقسیم را مهار می‌کنند که شامل سلول‌های سرطانی و همچنین سلول‌های فولیکول مو می‌شود. بعد از قطع مصرف این داروها، ریزش مو متوقف شده و موهای شما دوباره رشد می‌کنند. روش درمانی دیگری که در سرطان استفاده می‌شود و میتواند موجب ریزش موها شود، روش پرتودرمانی است که ریزش موی ناشی از آن هم موقتی است.
به جز داروهای شیمی درمانی، تعداد زیادی از داروهای دیگر هم می‌توانند باعث ریزش مو شوند. پس برای جلوگیری از ریزش مو باید نگاهی به لیست داروهای مصرفی خود بیندازید. همانند داروهای شیمی‌درمانی، ریزش موی ناشی از داروهای دیگر هم موقتی است و بعد از قطع مصرف دارو برطرف می‌شود. توجه داشته باشید که عوارض جانبی داروها در افراد مختلف متفاوت است. یعنی ممکن است دارویی در شما باعث ریزش مو شود ولی در افراد دیگر چنین تاثیری نداشته باشد.
داروهای ضدبارداری یکی از دسته‌های دارویی پرمصرف هستند که ریزش مو میتواند یکی از عوارض آن‌ها باشد. تعادلی که در حالت عادی بین انواع مختلف هورمون‌های جنسی در بدن وجود دارد، در چرخه‌ی رشد مو اهمیت زیادی دارد. داروهای ضدبارداری با بر هم زدن این تعادل، می‌توانند باعث ریزش مو شوند.
لیست داروهایی که می‌توانند باعث ریزش مو شوند، بسیار طولانی است و نام بسیاری از داروهای رایج و پرکاربرد در آن دیده می‌شود. بنابراین اگر به تازگی مصرف دارویی را شروع کرده‌اید و پس از مدتی ریزش موهای شما افزایش پیدا کرده است، به پزشک معالج خود مراجعه کنید و این موضوع را مطرح کنید. در بسیاری از موارد برای جلوگیری از ریزش مو می‌توان با نظر پزشک مصرف داروی مشکوک را قطع و یک داروی دیگر جایگزین آن کرد.
به بیماری خاصی مبتلا هستید؟ به دنبال درمان آن باشید
در ابتدای مقاله اشاره کردیم که ریزش مو میتواند یکی از علائم ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها باشد. بنابراین در صورتی که پس از مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های لازم، تشخیص بیماری خاصی برای شما داده شد، به دنبال شروع درمان باشید.
برخی از بیماری‌هایی که با ریزش مو در ارتباط هستند، عبارت‌اند از:
کم کاری غده‌ی تیروئید
کم‌کاری تیروئید به بیماری گفته می‌شود که در آن ساخت هورمون‌های تیروئید توسط غده‌ی تیروئید کاهش می‌یابد. علائم شایع این بیماری عبارت‌اند از:
- ضعف و خستگی
- چاقی
- پف کردن صورت
- کند شدن حرکات و رفلکس‌ها
- خشک شدن پوست
- ریزش مو
برای افراد مبتلا به این بیماری داروهای جایگزین هورمون تیروئید مانند لووتیروکسین تجویز می‌شود که در جلوگیری از ریزش مو ناشی از کم کاری تیروئید هم بسیار موثر است. ریزش موی ناشی از این بیماری موقتی است و در فاصله‌ی چند ماه پس از شروع درمان، بهبود می‌یابد. برای تشخیص بیماری معمولاً از آزمایش‌های خونی استفاده می‌شود
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا پیکوز (PCOS)
این بیماری در خانم‌ها و پس از سن بلوغ مشاهده می‌شود و در آن به دلیل افزایش ترشح برخی از هورمون‌های جنسی مانند هورمون‌های آندروژنی، تعادل بین هورمون‌های جنسی به هم می‌خورد. معروفترین هورمون‌های آندروژنی، هورمون تستسترون و دی‌هیدروتستسترون هستند که به هورمون‌های جنسی مردانه معروف‌اند. این هورمون‌ها در آقایان بیشتر ترشح می‌شوند ولی در خانم‌ها هم وجود دارند.
برهم خوردن تعادل میان هورمون‌های جنسی باعث ایجاد علائم مختلفی می‌شود که شامل اختلال در چرخه‌ی قاعدگی، آلوپسی آندروژنی، پرمویی بدن، چاقی و آکنه است. پیکوز عمدتاً باعث پرمویی شده ولی در برخی افراد هم موجب ریزش مو با الگویی مشابه آلوپسی آندروژنی می‌شود. متاسفانه درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد ولی با استفاده از راه‌های جلوگیری از ریزش مو ممکن است.